Work-aholic

Καλημέρα. Δούλευες σχεδόν όλο το βράδυ στον υπολογιστή. Κοιμήθηκες ελάχιστα. Δεν σε λες και κεφάτο. Το κεφάλι σου. Τρως βιαστικά στα όρθια -αν φας. Βιάζεσαι. Αν δουλεύεις έξω, φεύγεις. Το πολύ- πολύ να έχεις ξυριστεί. «Τα δόντια σου!». Ασήμαντο. Η πόρτα έχει κλείσει πίσω σου ήδη. Αν δουλεύεις από το σπίτι, την αράζεις στον καναπέ ή τη γωνιά σου και συνεχίζεις απ’ όπου σταμάτησες. «Θα δουλέψω λίγο». Και δουλειά να μην έχεις, σου έχει γίνει συνήθεια. «Έτσι χαλαρώνω, έχεις πρόβλημα;», λες, και σερφάρεις από δω κι από κει, σε ο,τι πέσει πρώτο το μάτι σου. Ενδιαφέρον κι αυτό, ενδιαφέρον κι εκείνο, ίσως να χρειαστώ αυτό, ας αποθηκεύσω το άλλο. Ξεχνάς τι έχεις αποθηκεύσει και πού. Είσαι ο σκουπιδιάρης του διαδικτύου. «Κι αν το χρειαστώ;». Ανάθεμά με αν ξέρεις πού να το ψάξεις.

Το κινητό σου δεν κλείνει. Είσαι πάντα online. Τσεκάρεις συνέχεια, τα νέα, τον καιρό, τα likes. «Πέθανε ο τάδε», «καταιγιστικές οι εξελίξεις στο μέτωπο…». Κι όμως, οι φίλοι σου έχουν να σε δουν από τότε που… «Να τα πούμε», λες στο τηλέφωνο. Κι αυτή είναι η τελευταία φορά που τα λέτε.

Μιλάς ελάχιστα. Δεν προσέχεις τίποτα. «Δεν θυμάμαι. Πότε το είπαμε αυτό;». Βλέπεις, χωρίς να κοιτάς. Ακούς, χωρίς να προσέχεις. Το βλέμμα σου διαπερνά τα πάντα γύρω, σαν να μην υπάρχουν. «Θα φάμε;», σε ρωτούν. «Τώρα». Να τελειώσεις κάτι που κάνεις. Σηκώνεσαι αργά, έχεις πιαστεί. Έχεις να κάνεις γυμναστική από τότε που στον πρωινό καφέ ήταν γυμνάστρια η Σούζαν Άσμπυ. Τσιμπολογάς βιαστικά από το πιάτο σου, μιλώντας, για τι άλλο;, για αυτό πάνω στο οποίο δουλεύεις, για τις δυσκολίες του, για τις απαιτήσεις του. Νυστάζεις. Είναι κι αυτές οι πιζάμες… Ντύνεσαι μόνο για να πας να πάρεις γάλα και ψωμί. «Εργασιομανή!», σε λένε και γελάς, καμαρώνοντας κρυφά. Είσαι το όνειρο κάθε εργοδότη. Είσαι ο καλύτερος. Είσαι αυτός που θαυμάζουν όλοι για τις γνώσεις και την ικανότητά του να ανταπεξέρχεται σε απαιτητικές συνθήκες. Κάνεις όλα αυτά, που μπορεί να μην προσέξει κανείς άλλος, εκτός από σένα, από την ίδια σου την ανάγκη να επιβεβαιώνεσαι. Προσέχεις την κάθε λεπτομέρεια, είσαι και τελειομανής, να σε πάρει η ευχή. «»Ποιος θα το προσέξει;», σε ρωτούν. «Εγώ», απαντάς. «Και γιατί το κάνεις τόσο δύσκολο;», σε ξαναρωτούν. «Γιατί εγώ δεν κάνω παραχωρήσεις στην ποιότητα», απαντάς. Είσαι και ο πρώτος. Είσαι ο ίδιος που αμφισβητεί τον εαυτό του και συνεχώς του θέτει νέες προκλήσεις. Είσαι ο καλύτερος ανταγωνιστής του εαυτού σου.

Κοιμάσαι το μεσημέρι. Κάτι είναι κι αυτό… Το βράδυ σε βρίσκει να δουλεύεις πάνω σε αυτό για το οποίο ξημερώθηκες χτες ή σε κάτι άλλο, που ονόμασες σημαντικό. Βρίζεις, κάτι δεν πάει όπως θες. Τα μάτια σου είναι κόκκινα. Δεν έχεις πιει νερό από το απόγευμα. «Φάε κανένα φρούτο», λες κι ακούς τη μάνα σου. Αρνείσαι να το κάνεις, μόνο και μόνο γι’ αυτό, νομίζεις. «Έχει ζεστό νερό, αν θες». Δεν θες, δεν προλαβαίνεις. «Αργότερα». Ίσον, ούτε σήμερα. Το τοστ ξημερώνεται στο πιάτο μαζί σου, μαραζωμένο όπως εσύ, θλιβερό απομεινάρι της νυχτερινής δροσιάς .

Έχεις να κάνεις διακοπές εδώ και κάτι χρόνια. Όλο κάτι δικαιολογίες προβάλεις. Σημαντικές, συχνά. «Χρειάζομαι τα λεφτά». Κι αν κάνεις διακοπές, ο νους σου τρέχει εκεί από όπου έφυγες. Κουβαλάς και τον υπολογιστή σου μαζί, τα στικάκια σου, τους δίσκους σου, τα καλώδια. Για να δουλέψεις. Το γουστάρεις αυτό που κάνεις, σε θαυμάζω. Μα αυτό δεν είναι δικαιολογία. Να σου πω τη γνώμη μου; Έχεις ξεχάσει πώς κάνουν διακοπές. Χρειάζεται να επανεκπαιδευτείς στη θερινή ραστώνη. «Είσαι άρρωστος». Γελάς. Και το αρνείσαι. Όπως όλοι οι εθισμένοι. «Είσαι άρρωστος». Θυμώνεις. Αν είχες τον χώρο και την επιλογή, θα δούλευες κρυφά, μακριά από βλέμματα και σχόλια. Όπως όλοι οι εθισμένοι. Σε βλέπω εδώ και καιρό. Το νου σου.

Αλλαγές

Κοίτα πώς οι ζωές όλων μας αλλάζουν, από μέρα σε μέρα, από ώρα σε ώρα, από στιγμή σε στιγμή. Πράγματα που θεωρούσαμε σίγουρα ανατρέπονται, ανασφάλειες που μας τρόμαζαν εξαφανίζονται, όλοι μας κυνηγάμε το καλύτερο, μια καλύτερη δουλειά, μια καλύτερη ζωή, το να προσφέρουμε ο,τι καλύτερο σε αυτούς που αγαπάμε και στον εαυτό μας. Δρόμοι ενώνονται και δρόμοι χωρίζουν, η αλλαγή είναι κομμάτι της ζωής και της επιβίωσής μας, φτιαχτήκαμε για να αντέχουμε τις αλλαγές, ας μην τους χαρίσουμε κανένα τίμημα. Η ζωή έχει παλμό, έχει ρυθμό και ξέρει να βρίσκει την ισορροπία της, σαν τη θάλασσα, που ηρεμεί και καταλαγιάζει μετά τη φουρτούνα. Θα περάσει. Ο, τι κι αν είναι, θα περάσει. Καλό, κακό, επιθυμητό, ανεπιθύμητο… θα έρθει και θα φύγει. Κανείς δεν μας έδωσε τον λόγο του ότι θα ζήσουμε “τόσο”, κανείς δεν μας υπέγραψε ένα συμβόλαιο ζωής με εγγυήσεις. Η ζωή, έχουν πει, δεν είναι πρόβα. Είναι η παράσταση. Αν θέλουμε σήμερα να κάνουμε κάτι καινούριο, ας αγκαλιάσουμε την αλλαγή. Η αλλαγή κρύβει ευκαιρίες, μας αποκαλύπτει στοιχεία της προσωπικότητάς μας που δεν γνωρίζαμε, αδυναμίες που καλύπταμε, δυνάμεις που δεν πιστεύαμε ότι διαθέταμε, μας γνωρίζει καλύτερα με τον εαυτό μας. Οι ειδικοί λένε πως, αν επιθυμούμε την προσωπική μας ανάπτυξη, πρέπει να εξασκηθούμε στο να ξεφεύγουμε πού και πού από τη ζώνη άνεσής μας (comfort zone), να δοκιμάζουμε νέα πράγματα, να ρισκάρουμε. Η περιοχή άνεσής μας μπορεί να μας παρέχει τη δυνατότητα να λειτουργούμε χωρίς άγχος καθώς και μια αίσθηση ασφάλειας, αλλά δεν μας δίνει την ευκαιρία να μαθαίνουμε νέα πράγματα για μας. Αν θέλουμε να κάνουμε ένα αληθινό δώρο στον εαυτό μας, ας αφήσουμε τους φόβους και τις αναστολές μας, κι ας κάνουμε το δικό μας μικρό αλλά σημαντικό βήμα προς το άγνωστο, ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον καθένα μας. Ας πάμε στη δουλειά από έναν καινούριο δρόμο, ας κοιμηθούμε χωρίς να ελέγξουμε τα emails μας, ας ξυπνήσουμε λίγο νωρίτερα ή λίγο αργότερα αύριο, ας πιούμε αλλού τον καφέ μας, ας μην κρίνουμε αμέσως κάποιον, ας δοκιμάσουμε ένα νέο σπορ, ας μην ακολουθήσουμε τα πατημένα μονοπάτια που έγιναν συνήθεια (γιατί αυτό είναι η ζώνη άνεσης) κι ας αποδεχτούμε να εξερευνήσουμε το άγνωστο.

Έτοιμοι;

Για όλες τις αλλαγές που θέλουμε να κάνουμε στη ζωή μας, ακόμα και για τις πιο μικρές, ένας είναι ο καθοριστικός παράγοντας: να είμαστε έτοιμοι. Η ετοιμότητα για αλλαγή μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας μακράς προσπάθειας, μπορεί όμως να είναι και μια στιγμιαία αλλαγή οπτικής/προσέγγισης, αυτό το “κλικ”, που λέμε συχνά ότι έγινε στο μυαλό μας. Οι ειδικοί λένε πως, ακόμα και στη δεύτερη περίπτωση, τα ίδια στάδια έχουμε διανύσει, προκειμένου να καταλήξουμε στην απόφαση για αλλαγή. Συνοπτικά, τα στάδια αυτά περνούν από τη σκέψη για αλλαγή μιας συμπεριφοράς που μας προβληματίζει στην προετοιμασία για αλλαγή, έπειτα στη δράση και τέλος στη διατήρηση της νέας συμπεριφοράς και την αποφυγή πισωγυρισμάτων.

Πώς, όμως, αποφασίζουμε να αλλάξουμε; Μια αναζήτηση στο διαδίκτυο θα μας φέρει μπροστά σε μια σειρά πολύ εμπνευσμένων ρήσεων, όπως “γίνε η αλλαγή που θέλεις”, “κάνε κάτι για να αλλάξεις”, “μη φοβάσαι την αλλαγή”, “γίνε η αλλαγή”, “αγκάλιασε την αλλαγή”, “ο κόσμος δεν αλλάζει, παρά μόνο οι σκέψεις μας”. Όλα αυτά πολύ καλά, πολύ σωστά, πολύ ισχυρά. “Ναι, αλλά πώς;”, ήταν η ερώτησή μας. Μια απάντηση που θα μπορούσα να δώσω είναι: “όταν είμαστε έτοιμοι”.

Η ετοιμότητα δεν αποτελεί αφηρημένη έννοια. Ορίζεται σαφώς (αν και υπάρχουν πολλοί ορισμοί της) και μετριέται, μάλιστα, με συγκεκριμένα ερωτηματολόγια, σε έρευνες που την αφορούν. Η ετοιμότητα μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για τον καθένα από μας. Είναι η κινητήρια δύναμη, που θα ανοιγοκλείσει έναν “διακόπτη” στο μυαλό και τη σκέψη μας, για να πούμε “τέρμα” ή “πάμε” ή “τώρα” ή “έφυγα” ή “ως εδώ” ή… Σε κάποιους ο “διακόπτης” αυτός ανοιγοκλείνει πανεύκολα, χωρίς πολύ δύναμη, σε άλλους παίρνει χρόνο, και απαιτεί μεγαλύτερη προσπάθεια. Όπως και να έχει, όμως, αυτή η αλλαγή, για την οποία μιλάμε, όσο μικρή και μεγάλη κι αν είναι, χρειάζεται κάτι πριν: να είμαστε έτοιμοι να την κάνουμε.

Οι θεωρίες των άλλων

Ας αρχίσουμε με ένα ρητό: “Αν σκοπεύεις να δώσεις μια συμβουλή, ρώτα τον εαυτό σου αν αυτό που πρόκειται να πεις είναι αληθινό, αν είναι αναγκαίο και αν είναι ευγενικό” (Βούδας). Πολλές φορές βρισκόμαστε στη θέση να θέλουμε να συμβουλέψουμε κάποιον και δεν ξέρουμε πώς θα το εκλάβει. Άλλες φορές βρισκόμαστε στη θέση να δεχόμαστε συμβουλές, είτε τις αποζητούμε είτε όχι. Σίγουρα ο καθένας έχει μια θεωρία σχετικά με τα πάντα: από τις συμβουλές για έναν επιτυχημένο γάμο μέχρι την καλύτερη συνταγή για τα γιουβαρλάκια. Ο καθένας θεωρεί ότι έχει την καλύτερη γνώση σχετικά με την ανατροφή των παιδιών ή το χειρισμό επαγγελματικών θεμάτων, τι πρέπει να προσέχεις, τι να αποφύγεις, τι να μην κάνεις, τι να κάνεις οπωσδήποτε. Οι περισσότεροι, όταν δίνουμε συμβουλές, μιλάμε πάντα με κριτήριο την προσωπική μας εμπειρία, άντε και την εμπειρία μας από την παρατήρηση ενός, δύο, τριών ατόμων του κύκλου μας: “η αδερφή μου, η κουμπάρα μου, η φίλη μου”. Αυτό και μόνο κάνει την συμβουλευτική μας να στηρίζεται σε ένα μη αντιπροσωπευτικό δείγμα όλου του πληθυσμού. Ο καθένας μας, όταν λέει τη γνώμη και τη θεωρία του περιμένει από τους άλλους να την ακολουθήσουν, γιατί: “αν ήμουν εσύ, θα έκανα αυτό”. Η πραγματικότητα είναι ότι αυτό που κάνει το κάθε άτομο, την κάθε σχέση και την κάθε περίπτωση ξεχωριστή είναι η μοναδικότητα των ατόμων και των παραγόντων που εμπλέκονται σε αυτή. Κι αυτό είναι κάτι που σπάνια λαμβάνουμε υπόψιν, καθώς απαιτούμε από τον άλλον να ακούσει και να αποδεχτεί τη θεωρία μας. Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα θελήσουμε να πούμε τη γνώμη μας για να συμβουλέψουμε κάποιον, ας σκεφτούμε τα παρακάτω:

1. Να ζητήσουμε την άδειά του για να το κάνουμε. Είναι πολύ εύκολο να αναλάβουμε όλοι τον ρόλο θεραπευτή, γιατί κρίνουμε ότι η εμπειρία μας το επιτρέπει. “Το πέρασα και ξέρω πώς είναι”. Αν νιώθετε πραγματικά την ανάγκη να το κάνετε, ρωτήστε τον άλλον αν θέλει να ακούσει μερικές δικές σας ιδέες, για το πώς μπορεί να χειριστεί μια κατάσταση. Σκεφτείτε το διπλά, αν ο άλλος δεν ζήτησε τη γνώμη σας.

2. Να αποφύγουμε την κριτική. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πόσο ευάλωτο μπορεί να είναι το άτομο που συμβουλεύουμε, και πόσο αρνητικά μπορεί να το επηρεάσει η κριτική μας. Είναι καλό να αποφεύγουμε εκφράσεις όπως: “κακώς το χειρίστηκες έτσι”, “λάθος”, “μην το κάνεις ποτέ αυτό”, “αν δεν με ακούσεις θα το μετανιώσεις”, “στα ‘λεγα εγώ”.

3. Να είμαστε εκεί για να προσφέρουμε μακροχρόνια υποστήριξη. Συνήθως λέμε τη γνώμη μας μια φορά και μετά κλείνουμε το τηλέφωνο. “Χώρισέ τον”. Αυτό δεν είναι υποστήριξη. Αυτό κάνει πιο πολύ κακό παρά καλό. Αυτό πιο πολύ μπερδεύει τον άλλον, παρά βοηθά. Δεν έχει καμία σημασία το να ξέρουμε το σωστό. Πολλές φορές οι άλλοι ξέρουν τη λύση και το τι πρέπει να κάνουν, όμως χρειάζονται υποστήριξη και ενθάρρυνση στο να το υλοποιήσουν.

4. Να μην δίνουμε υποσχέσεις, ρητές ή άρρητες. Το ότι κάτι “δούλεψε” σε εμάς, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα “δουλέψει” και στον άλλον. Κάθε περίπτωση είναι μοναδική.

5. Ας μην ξεχνάμε ότι δεν είμαστε οι κάτοχοι της γνώσης και της αλήθειας και ας μην προσπαθούμε να αναλάβουμε έναν τέτοιον ρόλο. Ας ξεχωρίσουμε στο μυαλό μας και ας το πούμε ότι “αυτό είναι η προσωπική μου άποψη”. Δεν σημαίνει ότι αυτό που πιστεύουμε είναι απαραίτητα το σωστό ή η μόνη δυνατή λύση.

6. Τέλος, ας είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε ότι δεν είναι απαραίτητο ο άλλος να ακολουθήσει τη συμβουλή μας. Δεν χρειάζεται να τον κρίνουμε και γι’ αυτό.

Η θετική σκέψη δεν είναι χαπάκι

Λέμε πολλά για τη θετική σκέψη και τη δύναμή της, λες κι είναι το πιο απλό και φυσικό πράγμα για να κάνει κανείς. Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι. Οι αρνητικές σκέψεις είναι τόσο ισχυρές, γιατί έχουν καταστεί αυτόματες κι έχουν εδραιωθεί. Γι΄αυτό και είναι τόσο εύκολες. Τις μάθαμε, όπως μάθαμε οδήγηση ή ποδήλατο. Αντίθετα, οι θετικές σκέψεις απαιτούν μια διαδικασία συνεχούς συνειδητής προσπάθειας και ελέγχου. Φανταστείτε ότι μάθατε να οδηγείτε με το τιμόνι στα αριστερά, και ξαφνικά βρίσκεστε σε μια χώρα. όπου πρέπει να οδηγήσετε με το τιμόνι στα δεξιά του αυτοκινήτου. Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα δυσκολευτείτε κι ότι θα χρειαστείτε χρόνο, ώστε να καταφέρετε και πάλι να γίνετε επιδέξιοι στον νέο τρόπο οδήγησης. Δεν υπάρχει κανένας εύκολος τρόπος για να αλλάξετε τις σκέψεις σας, κανένας άλλος που να μπορεί να το κάνει για σας, κανένα μαγικό ή κοινό χαπάκι, στου οποίου τη δράση μπορείτε να αφεθείτε περιμένοντας αποτελέσματα. Η θετική σκέψη μαθαίνεται, εξασκείται, και απαιτεί συνειδητή προσπάθεια, με στόχο την αλλαγή. Οι μεγαλύτερες αλλαγές συμβαίνουν στο μυαλό μας. Κι αν κατανοήσουμε πως, ο,τι σκεφτόμαστε, καταλήγει πάντα να γίνει η πραγματικότητά μας, τότε ίσως αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Εμείς. Κανένας άλλος.

Αυτό που λέμε… “αρνητική ενέργεια”.

Είτε πιστεύετε σε αυτό που λέμε “αρνητική ενέργεια” είτε όχι, είτε το ονομάσετε έτσι είτε όχι, το βέβαιο είναι ότι συχνά νιώθουμε ότι κυριευόμαστε από αρνητικά συναισθήματα. Απογοητευόμαστε από τον εαυτό μας, αμφιβάλλουμε για τις ικανότητές μας, γεμίζουμε από ανασφάλεια και ανησυχούμε υπερβολικά. Αν προσέξουμε καλά, συχνά αυτές οι ανασφάλειες, οι φόβοι και οι ανησυχίες δεν είναι εξολοκλήρου δικά μας “δημιουργήματα”, αλλά προέρχονται από τα πρόσωπα που μας περιβάλλουν. Σταθείτε για λίγο και “ακούστε”. Συνειδητοποιείστε πώς σας μιλάνε και τι λένε οι άνθρωποι του περιβάλλοντός σας. “Μήπως να μην το δοκιμάσεις;”. “Είναι πολύ δύσκολο αυτό που πας να κάνεις”. “Κι άλλοι προσπάθησαν, αλλά δεν τα κατάφεραν”. “Κάτσε στ’ αυγά σου. Μια χαρά είσαι κι έτσι”. “Μην προκαλείς την τύχη σου”. “Στα ‘λεγα εγώ. Δεν με άκουγες”. Φωνές που μας αποθαρρύνουν, που μας απογοητεύουν, που μας κρατάνε πίσω, που δεν μας βοηθούν να αναπτύξουμε την προσωπικότητα και και το δυναμικό μας. Φωνές ανθρώπων που συχνά φοβούνται ακόμα περισσότερο κι από εμάς, που τα ξέρουν όλα, που βλέπουν το ποτήρι πάντα μισοάδειο, που παρατηρούν και τονίζουν μόνο τα λάθη, τα σφάλματα και τις ελλείψεις μας, που πάντα προβλέπουν τη χειρότερη έκβαση, που ποτέ δεν προσπαθούν να δουν μια κατάσταση με τα δικά μας μάτια και κριτήρια, από τη δική μας προοπτική, μα πάντα από τη δική τους. Φωνές φίλων, συγγενών, αγαπημένων προσώπων, συνεργατών, που δεν θέλετε -ή δεν μπορείτε- να τους βγάλετε από τη ζωή σας, αλλά θέλετε να τους δείξετε πόσο κακό σας κάνουν με τον αρνητισμό τους. Αρχικά, εξηγείστε τους πώς σας κάνουν να αισθάνεστε τα λόγια και οι κριτικές τους. Εξηγείστε τους πόσο αρνητικό αντίκτυπο έχει η άποψή τους στη σκέψη και τα συναισθήματά σας. Πείτε τους τι δεν σας αρέσει στη στάση τους. “Αυτό που λες με κάνει να νιώθω πολύ άσχημα”. “Δεν μου αρέσει η αρνητική σου κριτική”. “Με γεμίζεις με φόβο”. Αν χρειαστεί, χτίστε έναν νοερό “τοίχο” ανάμεσα στο στόμα τους και στα αυτιά σας. Με λίγα λόγια, προσπαθείστε να μην τους ακούτε, να μην δίνετε σημασία στα λόγια και την άποψή τους. Ταυτόχρονα, ασχοληθείτε με τον εαυτό σας και όχι με την άποψη των άλλων για σας ή για ό,τι κάνετε. Χτίστε εμπιστοσύνη στις επιθυμίες, τις επιλογές και τις ενέργειές σας. Πιστέψτε σε αυτό που αποφασίζετε και μην αφήνετε κανέναν να σας κάνει να αμφιβάλλετε. Πάρτε την ευθύνη των πράξεών σας και επωμιστείτε κάθε συνέπειά τους. Εξάλλου, ακόμα και τα λάθη μας μας διδάσκουν.

Οι φόβοι μας

Όλοι μας κάτι φοβόμαστε. Ο καθένας, για τους δικούς του λόγους και με τους δικούς του τρόπους, συνήθως το αποφεύγει. Η αποφυγή ενός ερεθίσματος που μας προκαλεί φόβο ενισχύει τον φόβο μας. Είναι πολύ απλό γιατί: όσο αποφεύγω αυτό που με φοβίζει, τόσο επιβεβαιώνω την απόσταση που με χωρίζει από αυτό, και η απόσταση αυτή δικαιολογεί περαιτέρω τον φόβο μου. Φοβάμαι να μιλώ μπροστά σε κοινό; Αποφεύγω να εκθέτω τον εαυτό μου σε μια τέτοια κατάσταση. Έτσι, δεν υπάρχει κανένας τρόπος να διαπιστώσω ότι το να μιλήσω δημόσια δεν είναι τόσο τραγικό όσο το περίμενα. Αυτό ενισχύει ακόμα περισσότερο την αποστροφή μου για την ομιλία μου μπροστά σε κοινό. Αν θέλετε να προκαλέσετε τον φόβο σας, θα πρέπει πρώτα να προκαλέσετε τον εαυτό σας να δοκιμάσει  αυτό που φοβάται. Φοβάστε να κάνετε ακόμα κι αυτό; Τότε, κάντε ένα βήμα πίσω: μιλήστε για τον φόβο σας. Μιλήστε σε κάποιον δικό σας, έναν φίλο, τον σύντροφό σας. Πείτε του τι φοβάστε. Όσο απλό ή ανόητο θεωρείτε ότι είναι. Όσο μικρό ή μεγάλο. Σε βαθειά ριζωμένους φόβους, ακόμα κι αυτό είναι ένα δύσκολο αλλά πολύ σημαντικό βήμα. Δεν θα σας δώσει τη λύση από μόνο του. Όμως από κάπου πρέπει πάντα να ξεκινάμε.

Οι σκέψεις μας

Οι άνθρωποι είμαστε νοήμονα όντα. Αυτό που μας διακρίνει είναι οι σκέψεις μας. Ξέρουμε όλοι τι είναι σκέψη, ξέρουμε όλοι πότε σκεφτόμαστε, αν και δεν μπορούμε να περιγράψουμε πώς το κάνουμε. Οι σκέψεις μας γίνονται τόσο γρήγορα, που πλέον εκτελούνται αυτόματα, χωρίς συνειδητή προσπάθεια. Ωστόσο, επιλέγουμε τι θα σκεφτούμε, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι. Μαθαίνουμε να σκεφτόμαστε με έναν τρόπο και όχι με άλλον. Συνηθίζουμε σε συγκεκριμένα περιεχόμενα σκέψεων και όχι σε άλλα. Κι έτσι με τον καιρό το περιεχόμενο των σκέψεών μας γίνεται το φίλτρο, μέσω του οποίου φιλτράρουμε κάθε νέα εμπειρία, κάθε νέο ερέθισμα, καθετί που συμβαίνει στη ζωή μας. Έτσι, αν έχουμε μάθει να προσανατολίζουμε τη σκέψη μας σε αρνητικά “μονοπάτια”, κάθε τι που μας συμβαίνει θα το κάνουμε τραγικό. Στη σκέψη μας, πάντα. Γιατί, μην ξεχνάτε, ο,τι μας συμβαίνει δεν έχει χρώμα από μόνο του. Εμείς το χρωματίζουμε με το φίλτρο της σκέψης μας. Βρέχει; “Πάλι άτυχος είμαι που θα χάσω τη συναυλία”. Μόλις έχασα το λεωφορείο; “Έπρεπε να το είχα προβλέψει και να έχω φύγει νωρίτερα από το σπίτι”. Δεν έγραψα καλά στις εξετάσεις; “Θα κοπώ”. Αρρώστησε κάποιο συγγενικό μου πρόσωπο; “Άλλο κακό να μην μας βρει”. Για αρχή, παρατηρείστε το περιεχόμενο των σκέψεών σας, όταν κλείνετε τα μάτια και πάτε για ύπνο. Επικεντρώστε την προσοχή σας στο περιεχόμενο των σκέψεών σας. Είναι αρνητικές, δυσοίωνες, μίζερες, θλιβερές, επικριτικές, απαισιόδοξες; Για αρχή, αποστασιοποιηθείτε από αυτές. Πείτε στον εαυτό σας: “αυτές είναι οι σκέψεις μου. Δεν είμαι εγώ”. Έπειτα, σταματήστε τις. Κλείστε νοερά τον διακόπτη που τις δημιουργεί. Πείτε: “όχι άλλες σκέψεις για σήμερα”. Αν δεν μπορείτε να δείτε κάτι θετικά, μην ανησυχείτε. Προς το παρόν αρκεί να σταματήσετε τις αρνητικές σκέψεις. Αυτή είναι η αρχή.